Risdiplam (komercijalni naziv: Evrisdi®) je terapija za SMA koja spade takođe u SMN zavisne terapije i koja je po mehanizmu dejstva slična Spinraza, samo je oblik molekula kao aktivne suspstance drugačiji. Evrysdi je u obliku sirupa koji se uzima oralnim putem jednom dnevno (moguće je i putem nazogarstrične sonde ili gastrostome).
Risdiplam je treća odobrena terapija za spinalnu mišićnu atrofiju od strane Američke agencije za hranu i lekove (FDA), 7. avgusta 2020. godine nakon Spinraze i genske terapije. Odobrena je za upotrebu kod odraslih i dece sa 5q SMA, starijih od 2 meseca sa kliničkom slikom tipa 1, 2 I 3 SMA ili sa 1-4 kopije gena SMN2. Odlukom Evropske komisije od 26.03. 2021.i Evropska agencija za lekove ( EMA) odobrila je Risdiplam 29.03. 2021. godine. Risdiplam je odobren u RS 2022. Godine od strane Agencije za lekove I medicinska sredstva ( ALIMS).
Risdiplam razvija konzorcijum farmaceutskih kompanija Roche i PTC Therapeutics i američke SMA fondacija koja je finansirala njegovo otkriće. Lek značajno povećava nivo proteina SMN u svim tkivima, tako da terapijski efekat nije ograničen samo na motoneurone.
Risdiplam je ispitavan kroz spektar kliničkih studija još od 2015. godine ( FIREFISH, SUNFISH, JEWELFISH i RAINBOWFISH) kod dece, mladih i odraslih pacijenata, kao i putem miolosrdnog programa donacije započetog 2020. godine i putem komercijalne upotrebe na preko 3000 pacijenata svih uzrastnih grupa od rođenja do 70 godina starosti. RAINBOWFISH studija ispituje efikasnost Risdiplama na presimptomatskoj deci sa SMA, dok druge studije ispituju efikasnost Risdiplama i kod onih pacijenata koji su prethodno primali drugu terapiju ( JEWELFISH).
Započinjanje lečenja Risdiplamom pre pojave simptoma SMA može sprečiti pojavu simptoma i normalan motorički razvoj u većini slučajeva na osnovu preliminarnih rezultata RAINBOWFISH kliničke studije
Koji je mehanizam delovanja Risdiplama?
Risdiplam je po mehanizmu dejstva je sličan Spinrazi. Po sastavu je hemijska supstanca koja se vezuje za transkript gena SMN2 (iRNK). Na ovaj način popravlja grešku nastalu u procesu uključivanja egzona 7 u transkript, čime je omogućena sinteza veće količine funkcionalnog proteina SMN. Za razliku od Spinraze koji je po sastavu veliki molekul i ne može se uzimati oralno ili davati venskim putem, Risdiplam je po hemijskom sastavu mali molekul, što ima svoje prednosti:
- Uzima se oralno, u vidu sirupa što je pogodnije i nije invazivno za obolele, posebno za odrasle hronične obolele od spinalne mišićne atrofije. Pogodan je za upotrebu posebno kod onih koji imaju izraženu skoliozu, gde nije tehnički moguće aplikovati Spinrazu.
- Unosi se sistemskim putem u organizam, što znači da deluje i na druge organe i tkiva sem centralnog nervog sistema. Ovo je značajna prednost, imajući u vidu da sve više novih istraživanja ukazuje da je spinalna mišićna atrofija sistemska bolest, a ne samo bolest motornog neurona.
- Dobro prolazi kroz krvno-moždanu barijeru, tako da nakon uzimanja oralnim putem ulazi u krv i odatle u centralni nervi system do motoneurona
REFERENCE
Poirier A, Weetall M, Heinig K, Bucheli F, Schoenlein K, Alsenz J, et al. Risdiplam distributes and increases SMN protein in both the central nervous system and peripheral organs. Pharmacol Res Perspect. 2018: 29;6(6):e00447. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/pmid/30519476/
Wirth B, Karakaya M, Kye MJ, Mendoza-Ferreira N. Twenty-Five Years of Spinal Muscular Atrophy Research: From Phenotype to Genotype to Therapy, and What Comes Next. Annu Rev Genomics Hum Genet. 2020(31);21:231-261. http://www.annualreviews.org/eprint/PPZF82HNAVDERRP9HDIW/full/10.1146/annurev-genom-102319-103602
Video snimak o mehanizmu dejstva Risdiplama pogledajte OVDE
KORISNI LINKOVI
https://www.gene.com/download/pdf/evrysdi_prescribing.pdf
https://www.curesma.org/wp-content/uploads/2020/09/Evrysdi-Patient-Consideration-Brochure.pdf
